Ο Gerry , o εκλογομάγειρας. (Ιστορίες εκλογικής τρέλας)

Μια φορά και έναν καιρό είχε εκλεγεί κυβερνήτης της πολιτείας της Μασαχουσετης των Η.Π.Α. ο Gerry Mander . Ήταν υπεύθυνος για τον ορισμό των εκλογικών περιφερειών για τις βουλευτικές εκλογές. Στις Η.Π.Α και σε άλλες χώρες οι εκλογικές περιφέρειες είναι μονοεδρικές. Σε κάθε μια εκλέγεται ένας αντιπρόσωπος. Κάθε περιφέρεια έχει τον ίδιο αριθμό εκλογέων. Ο Gerry όρισε τις περιφέρειες ώστε να υπερτερεί το κόμμα του κατά λίγο στις περισσότερες και να τις κερδίσει με μικρή διαφορά και να υπερτερούν κατά πολύ οι αντίπαλοι στις υπόλοιπες με αποτέλεσμα να κερδίσουν λίγες με άνεση. Η πλειοψηφία του αντίπαλου κόμματος μετατράπηκε σε μειοψηφία με τον «βολικό» ορισμό των περιφερειών .

Στο χάρτη οι περιφέρειες είχαν ακανόνιστα « μη συμπαγή » σχήματα. Περιφέρειες « λουκουμάδες » με τρύπα στη μέση (κάτι σαν τη Β' Αθηνών), περιφέρειες « πούρο », λωρίδες γης με αρκετό μήκος και λίγο πλάτος, περιφέρειες « νησιωτικά συγκροτήματα » σε ηπειρωτική γη. Περιφέρειες άνετης πρόσβασης με καλό οδικό δίκτυο και συγκεντρωμένο πληθυσμό και περιφέρειες « έρημοι » με διάσπαρτο και πολύ αραιό πληθυσμό.

Πως μπορεί ένας υποψήφιος να διεκδικήσει την εκλογή του σε μια περιφέρεια «λουκουμά»; Αγνοώντας τα τρία τέταρτα της . Πως μπορεί να διεκδικήσει την εκλογή του σε μια αχανή έρημο 50 οικισμών; Αγνοώντας τους 40 . Πως μπορεί να εκλεγεί σε μια περιφέρεια με ακραίες ανισότητες; Αγνοώντας τους αδύνατους . Πως μπορεί να εκλεγεί στη αχανή πληθυσμιακά περιφέρεια; Αγοράζοντας τηλεοπτικό και διαφημιστικό χρόνο . Πως μπορεί να εκλεγεί στην διάσπαρτη περιφέρεια; Υποσχόμενος στον καθένα και ελπίζοντας ότι αυτοί μεταξύ τους δεν επικοινωνούν και δεν καταλαβαίνουν ότι οι «τα δίκαια αιτήματα» των μεν είναι «κατάφορες αδικίες» των δε.

Μετά τον Gerry , στις χώρες που εφαρμόζουν το σύστημα της μονοεδρικής περιφέρειας προβλέφθηκαν ανεξάρτητες αρχές που λογοδοτούν στη Βουλή και είναι προσαρτημένες στο κράτος. Με συγκεκριμένα κριτήρια αυτές αποφασίζουν την αναθεώρηση των περιφερειών κάθε φορά που θα γίνουν εκλογές.

Σήμερα, όλοι θυμούνται τον Gerry από τον όρο " Gerrymandering " συνώνυμο της εκλογικής νοθείας (κάτι σαν το «τριφασικό» σύστημα άνισων περιφερειών στη χώρα μας πριν τη δικτατορία). Στα σχολεία της Αγγλίας, της Αμερικής και της Αυστραλίας τα παιδιά ασκούνται στην υποθετική χώρα « του Gerry » ώστε να αποφασίσουν πως θα χώριζε τις περιφέρειες ένας πολιτικός και πως ένας επιστήμονας. Με προφανή τα αποτελέσματα...

Είχα την ευκαιρία σε ένα παλιότερο σημείωμα να περιγράψω τις πέντε απαιτήσεις ενός εκλογικού συστήματος. Δύο επιπλέον παραδείγματα:

Στη Γερμανία το εκλογικό σύστημα δύο επιλογών (τοπικός βουλευτής μονοεδρικής περιφέρειας και κομματική λίστα ευρείας περιφέρειας) επιβλήθηκε μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο με προφανή σκοπό.

Στην Ιταλία, μετά τον θρυμματισμό της πολιτικής της ζωής με τη «μετοχοποίηση» της διαχείρισης μέσω της παντοδυναμίας των κομμάτων επιβλήθηκε το σύστημα μονοεδρικής περιφέρειας για να απαλλαγεί το εκλογικό σώμα από τους μηχανισμούς διαχείρισης.

Σε μάς;

Ίσως είναι καιρός να προχωρήσουμε στον εκσυγχρονισμό της διοικητικής διαίρεσης της χώρας θεσπίζοντας εκ των προτέρων απλά και λογικά κριτήρια -θεσμικό πλαίσιο- που η εφαρμογή τους στα «δεδομένα» -κατανομή του πληθυσμού και γεωγραφική διασπορά- από όποιον και αν γίνει θα οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα. Θα είναι δηλαδή επιστημονικά . Και θα γίνεται από ένα θεσμικό όργανο που θα είναι προσαρτημένο στο Κράτος και όχι στη κυβέρνηση, δηλαδή θα είναι αμερόληπτο .

Ίσως είναι καιρός όλα τα κόμματα να καταλάβουν ότι η αναζήτηση προσωρινών « βολικών » λύσεων (όπως του Gerry ) γίνεται μπουμεραγκ. Σαν τον εκλογικό νόμο της « εξομάλυνσης ». Όποιος σκάβει το λάκκο του άλλου, στο τέλος πέφτει ο ίδιος μέσα, που λέει και ο λαός μας.

Και σε κάθε περίπτωση ας απαλλαγούμε από την παρακάτω νοοτροπία. Όταν ξεκίνησε στη δεκαετία του 80 η χωροθέτηση των κέντρων υγείας, σε μια περίπτωση οι επιστήμονες που είχαν αναλάβει έβαλαν κάτω τη γνώση, τα κριτήρια, την εμπειρία, σπατάλησαν χρόνο και κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια για να καταλήξουν σε δύο σχεδόν ίσου οφέλους προτεινόμενες λύσεις.

Τελικά επιλέχθηκε μια τρίτη «καλύτερη» λύση. Το κέντρο υγείας έγινε εκεί που ήθελε ο τοπικός βουλευτής.... Όπως έλεγε και ο Μαυρογιαλούρος: « οι πολιτικοί και οι γυναίκες πρέπει να προσέχουν την περιφέρεια τους ».

Επιλογές περιήγησης: Αρθρα του καθ. κ. Θεόδωρου Χατζηπαντελή >  Aρθρα στο Έθνος